The World of the Wachters

This story appeared in "Przeglad Polski" the weekend supplement to NOWY DZIENNIK on July 15, 2005.

Przez prawie sto lat od czasu jego postawienia, konny pomnik generala Pulaskiego w Waszyngtonie byl swiadkiem wielu wydarzen. Na przyklad, nie wiele osob wiedzialo o polskim pochodzeniu Franka C. Wachtera, czlonka Partii Republikanskiej, ktory sluzyl jako kongresman miasta Baltimore, Maryland, podczas 56-go Kongresu w 1898 roku. Potem wybrano go na trzy dalsze kadencje w Kongresie, gdzie byl jedynym kongresmanem polskiego pochodzenia.

Kiedy Abraham L. Brick, kongresman wybrany z South Bend, Indiana, w tym samym czasie co Wachter, wysunal postanowienie by postawic pomnik Pulaskiemu, Wachter zauwazyl, ze mialo ono zbyt malo poparcia. Zorientowal sie, ze jesli on nic nie powie to propozycja uhonorowania polskiego bohatera Amerykanskiej Rewolucji nie bedzie zatwierdzona. Bedac milym czlowiekiem z przyjemnym usmiechem latwo udawalo mu sie przekonywac innych. "W ostatni dzien obrad Prewodniczacy Izby podal to postanowienie pod glosowanie," opowiadal Wachter dziennikarzowi z gazety Baltimore Sun w 1902 r. "Postanowienie zostalo zatwierdzone."

Minelo kilka lat kiedy rzad federalny powolal komisje, w sklad ktorej wszedl Teodor M. Helinski sekretarz Zwiazku Narodowego Polskiego (ZNP). Zadaniem tej komisji bylo wyznaczenie miejsca na pomnik w stolicy Stanow Zjednoczonych i zalatwic reszte szczegolow zwiazanych z postawieniem pomnika. Rzezbiarz, ktorego projekt wybrano nazywal sie Kazimierz Chodzinski, byly student Matejki i Luszczewicza z Krakowa, autor pomnika Kosciuszki postawionego wczesniej w Chicago. Kiedy odslonieto pomnik Pulaskiego w 1910 r. krytycy wyrazili opinie, ze byl to najlepszy pomnik Pulaskiego jaki widzieli do tego czasu.

Gdyby Thomas. L. Hollowak, zasluzony historyk Polonii w Baltimore i jego tlumacz William F. Hoffman, nie czytali Dziennika Chicagoskiego z 18 wrzeInia 1902 r., w ktorym opisane bylo przyjecie dla kongresmana Frank C. Wachtera w Baltimore, to malo kto wiedzial by o tej osobie w polskim srodowisku. Na tym przyjeciu bylo wiecej niz 300 Polakow z Baltimore, gdzie sztandar Legionu Pulaskiego spoczywal w Maryland Historical Society od 1840 r., by oddac czesc zasluzonemu kongresmanowi.

Niemozliwoscia jest wybrac jedna rodzine, a nawet grupe rodzin, ktore moglyby w pelni przedstawic obraz "Polskiego Baltimore". W tym jednym z glownych portow przez ktory wjezdzali imigranci osiedlilo sie wiele polskich rodzin od czasow Amerykanskiej Rewolucji. Pierwsza, wieksza grupa przyjechala z Polski spod pruskiego zaboru po klesce powstania w 1848 roku. Wielu z tych przybyszow przylaczylo sie do niemieckich kosciolow, katolickich lub luteranskich i wiekszosc stracila swoja polska tozsamosc. Tak jak Frank C. Wachter, otwierali wlasne zaklady, byli dobrymi biznesmanami o roznych zawodach, i mieli niemaly wplyw na zycie w Baltimore. Nawet pozniejsi imigranci z Galicji i z zaboru rosyjskiego takze brali duzy udzial w przemysle spozywczym, transportowym i innych galeziach. W roku 1930 okolo 34 tysiecy polskich imigrantow mieszkalo w Baltimore.

Na przyjeciu proboszcz kosciola Swietego Rozanca ks. dr. Mieczyslaw Barabasz przedstawil Frank C. Wachtera, ktory zostal powitny huczna owacja i bukietami kwiatow. Wtedy to zgromadzeni dowiedzieli sie, ze rodzina Wachterow byla w rzeczywistosci zamerykanizowanymi Polakami. Niestety, Frank tylko mogl powiedziec (w jezyku angielskim), ze jego dziadek byl Polakiem i mieszkal w Polsce kiedy wielki general Napoleon Bonaparte maszerowal na Rosje.

Niestety, reszta faktow i dziejow rodziny kongresmana zostala zapomniana. Nazwiska jego dziadow nadal istnieja w Polsce. Ciekawe byloby dowiedziec sie czy kongresman Wachter mowil o Auguscie Wachterze, ktory przez pewien czas sluzyl w niemieckiej flocie wojennej, a pozniej byl dyrektorem szkoly, czy raczej o Henryku Fraske, dziadkiem ze strony matki, ktory byl poborca podatkow? Wiemy, ze jego rodzice August i Clara Wachter przyjechali jako malzenstwo z zaboru pruskiego i osiedili sie w Baltimore w 1850 r.

Przez kilka miesiecy, pod koniec Amerykanskiej Wojny Secesyjnej, August Wachter sluzyl w Armii Federalnej, w 13-tym Pulku Piechoty Stanu Maryland. Rowiez nie wiemy czy jego synowie takze sluzyli w Armii Federalnej, choc osmiu z nich bylo w odpowiednim wieku.

Frank Charles Wachter urodzil sie 16 wrzesnia 1861 r. w poludniowym Baltimore, niedaleko miejsca, gdzie w 1852 r. koleje zelazne firmy Baltimore and Ohio wybudowaly najwiekszy na swiecie wezel kolejowy. Uboj trzody chlewnej w masarniach Baltimore byl duzo wiekszy niz w innych miastach na wschodnim wybrzezu. Niedaleko domu Wachterow, na rzece Patapsco, byl Fort McHenry, upamietniony przez Francis Scott Key'a w Star Spangled Banner, hymnie narodowym Stanow Zjednoczonych. W czasie Wojny Secesyjnej byl on miejscem uwiezienia tysiecy jencow konfederackich.

Bedac mlodym chlopcem Frank sadzil, ze zostanie krawcem, tak jak jego ojciec. Ale po ukonczeniu szkoly St. Paul's German English School udalo mu sie dostac prace jako pomocnik w sklepie odziezowym, gdzie zarabial poltora dolara na tydzien. Nieco pozniej dzieki jego energii, ambicji i inteligencji zostal kierownikiem firmy.

Krotko potem przyjal stanowisko kierownika hurtowni w Kansas City, Missouri, ale stracil ta prace dwa lata pozniej kiedy zmarl wlasciciel firmy. Tymczasowo dostal prace akwizytora dla firmy sprzedajacej urzadzenia gazowe, podrozowal po Irodkowym zachodzie ale praca ta nie dala mu wiekszej satysfakcji.

Zawsze marzyl o powrocie do Baltimore. W koncu wrocil do rodzinnego miasta, gdzie zostal zatrudniony w firmie krawieckiej Wiesenfeld & Co., gdzie ojciec byl krojczym. Tam nauczyl sie krawiectwa i zorganizowal zwiazek zawodowy, oddzial Knights of Labor, dla krawcow i krojczych w Baltimore. W zwiazku zawodowym piastowal wiele funkcji, zostajac w koncu dyrektorem na cale Baltimore. W 1889 r. byl organizatorem narodowego zjazdu krawcow i krojczych w Rochester, New York.

Po kilku zmianach w pracy otworzyl oczyszczalnie odziezy w 1892 r. i przez pewien czas zajmowal sie interesem i rodzina. Jego zona, Sophia Helen z domu Mainz, z ktora ozenil sie po powrocie do Baltimore, byla corka fabrykanta cygar. Mieli dwoje dzieci Hattie i Edmunda. Sukces w interesach pozwolil im na kupno duzego 18-wiecznego domu z cegly z dachem pokrytym dachowka, w ktorym przebywal Jerzy Waszyngton podczas jego wizyt w Baltimore. Pierwszy wlasciciel tego osiemnasto-pokojowego domu byl tak dumny ze znajomosci z Waszyngtonem, ze postawil maly pomnik Waszyngtona w ogrodzie. Kiedy Wachter mieszkal tam codziennie widzial ten pomnik przez okno swej sypialni.

Wachter byl czlonkiem kosciola luteranskiego i nalezal do wielu klubow i zrzeszen kiedy Baltimore mialo prawie tyle samo tych organizacji co Filadelfia. Jako czlonek partii republikanskiej nie byl on dobrze znany az do momentu kiedy to burmistrz Baltimore powolal go do rady nadzoru wiezien w 1896 r. Pierwsza kampania polityczna w jego zyciu odbyla sie w roku 1898, kiedy to zostal republikanskim kandydatem na kongresmana. Nikt nie spodziewal sie, ze uda mu sie wygrac w miescie gdzie wyborcy nalezeli w wiekszosci do klasy robotniczej. Szczesliwie sie zlozylo, ze jedna z kwestii politycznych w czasie wyborow dotyczyla imigracji. W tym czasie partia demokratyczna byla w rekach politykow irlandzkiego pochodzenia i wystapila przeciw dalszej immigracji do Ameryki, poniewaz nowi przybysze z Polski i Wloch konkurowali z robotnikami irlandzkiego pochodzenia w kopalniach i fabrykach, czesto pracowali za nizsze wynagrodzenie. Dlatego tez podczas wyborow polscy obywatele Baltimore, ktorzy czesto popierali kandydatow partii demokratycznej, tym razem glosowali na Wachtera. Nowy kongresman wygral wybory do 56 Kongresu otrzymujac 122 glosow wiecej niz jego przeciwnik.

Dwa lata pozniej Wachter ponownie wygral wybory, tym razem roznica 2,071 glosow. Po spedzeniu trzech kadencji w Kongresie Stanow Zjednoczonych kandydowal na urzad burmistrza miasta Baltimore. Wygral przedwybory, ale przegral koncowa ture o niecale 500 glosow.

Zmarl 1 lipca 1910 r. w domu w otoczeniu rodziny i zostal pochowany na cmentarzu Laudon Park. W orszaku pogrzebowym bylo wiele osob z zycia publicznego, przyjaciol i przeciwnikow politycznych. Prawie wszystkie organizacje, w ktorych dzialal braly udzial w ceremoni pogrzebowej. Miedzy dygnitarzami obecnymi na pogrzebie byl vice-prezydent Stanow Zjednoczonych James S. Sherman, Przewodniczacy Izby Kongresu Joseph G. Cannon, siedmiu bylych kongresmanow i senatorow i czternastu czlonkow owczesnego Kongresu.

Swiat Wachtera